Ligt er een opa, oma, oom of tante op sterven? Of overlijdt iemand anders die dicht bij je kind staat, zoals een goede vriend? Onvermijdelijk worden ook onze kinderen er ooit mee geconfronteerd: het afscheid nemen van een dierbare. Als het moment daar is, voelt je kind het verdriet van de mensen om zich heen. Dit verdriet kan van invloed zijn op de sfeer in huis en op het gedrag van een kind. Hoe werkt rouwen bij kinderen en hoe kun je ze daarbij helpen?
Kinderen en rouw
Kinderen beleven de dood en verlies anders dan volwassenen. Afhankelijk van de leeftijd begrijpen zij ‘de dood’ misschien nog niet (helemaal), of wat dat voor hen betekent. Daarnaast heeft ieder kind een eigen manier om een verlies te verwerken. Onder andere het karakter en de leeftijd van het kind spelen daarbij een grote rol. Hoe hij of zij er ook mee omgaat, het is belangrijk om je kind goed te ondersteunen bij rouwverwerking. Hieronder geven we een aantal tips die voor alle leeftijden gelden.
Betrek je kind bij de uitvaart
Voor de rouwverwerking kan het helpen om je kind een kleine rol te geven in de voorbereidingen van de uitvaart, of tijdens de uitvaart zelf. Door je kind te betrekken bij de uitvaart voelt je kind dat hij of zij erbij hoort en dat er aandacht is voor het ervaren van verlies en verdriet. Op welke manier je je kind kunt betrekken, hangt af van het karakter en de leeftijd. Is je kind graag creatief bezig? Dan kun je hem of haar misschien een mooie tekening laten maken, voor op of in de kist. Of laat je kind een rol spelen bij het uitzoeken van de muziek en foto’s voor tijdens de uitvaart. Vraag vooral aan je kind zelf óf en wat hij of zij zou willen doen. En laat merken dat niets moet, maar dat er veel mag en kan.
Wees open over het overlijden en je eigen gevoelens
Het helpt een kind enorm als je open en eerlijk met hem of haar praat over rouwen, verdriet, het overlijden en de uitvaart. Je kind mag zien dat jij en andere nabestaanden verdrietig zijn. Dat maakt het voor hem of haar gemakkelijker zelf het verdriet toe te laten en erover te praten. Een overlijden kan bij een kind vragen oproepen die niet gemakkelijk te beantwoorden zijn. Veel kun je opzoeken, maar soms is er simpelweg geen antwoord. Accepteer dat en wees vooral altijd eerlijk, wat je kind ook vraagt. Vage gesprekken of ontwijkende antwoorden kunnen juist zorgen voor misverstanden of extra vragen bij je kind. Woorden als ‘overlijden’ en ‘dood’ mag je best gebruiken, let er wel op dat je kind oud genoeg is om te begrijpen wat dit inhoudt. Is je kind nog jong of vind je het zelf een lastig onderwerp om te bespreken? Er zijn tal van films, leesboeken en prentboeken die je kunnen helpen over dit onderwerp te praten met je kind.
Praat over de overleden persoon
Hoewel de overleden persoon er niet meer is, kun je je kind wel laten weten en voelen dat hij of zij voortleeft in jullie gedachten. Dit helpt je kind de overleden persoon een plekje te geven in zijn of haar leven. Laat je kind een mooie herinnering maken in de vorm van een tekening, verhaaltje of gedicht. Is je kind meer een prater? Laat hem of haar dan weten dat erover praten, of verdrietig zijn, altijd mag.
Bied veiligheid en ruimte
Om een verlies te kunnen verwerken, is het belangrijk dat een kind zich veilig voelt in zijn of haar leefomgeving. Zo nodig kun je misschien wat extra tijd vrijmaken om je kind echt de aandacht te geven die hij of zij nodig heeft. Probeer er op die momenten ook echt te zijn. Vind je dit lastig, zeker omdat je zelf ook rouwt en emotioneel bent? Kijk dan of iemand anders deze taak op bepaalde momenten kan overnemen. Ook is het goed om stil te staan bij het feit dat kinderen anders rouwen dan volwassenen. Omdat hun leven vluchtiger is, rouwen ze vaker in kleine stukjes. Bespreek daarom alles open, zodat je kind weet dat hij of zij op ieder moment met vragen bij je terecht.
De directe omgeving van je kind op de hoogte brengen
Je kind kan zich tijdens en na de rouwperiode anders gedragen. Informeer daarom bijvoorbeeld betrokkenen en begeleiders op school, kinderopvang of sportclub en ouders van vriendjes of vriendinnetjes. Zij kunnen dan wat extra rekening houden met je kind.
Samen rituelen zoeken
Rituelen kunnen kinderen en volwassenen helpen om het verlies van een dierbare een plekje te geven. Denk aan een bepaalde plek om samen naartoe te gaan, of het branden van een kaarsje bij een foto. Laat je kind vooral ook meedenken hierin en zelf aangeven wat hij of zij fijn vindt om te doen.
Ontzorg je kinderen
Kinderen kunnen niet alleen hun opa en oma, maar ook (een van) hun ouders verliezen. Hier sta je natuurlijk liever niet teveel bij stil, maar het is wel goed om na te denken over je eigen overlijden en je financiële situatie te bekijken. Is er genoeg geld beschikbaar voor een uitvaart, als jij overlijdt? Kan jouw begrafenis of crematie betaald worden vanuit de erfenis en is dat geld snel genoeg beschikbaar? Of is het slim om een uitvaartverzekering af te sluiten? Wil je dat, óf heb je al een uitvaartverzekering, bedenk dan ook wat je voor je kinderen wilt. Zijn zij gratis meeverzekerd op jouw polis, moet je ze nog bijschrijven, of sluit je liever een eigen uitvaartverzekering voor ze af?
Uitvaartverzekering voor kinderen
Het voordeel van een eigen uitvaartverzekering voor je kind, waarvoor je premie betaalt, is dat deze niet verloopt. Een uitvaartverzekering waarop je kinderen gratis zijn meeverzekerd, vervalt als je kind 18 of 21 jaar wordt. Deze gratis kindverzekering komt ook te vervallen als je als ouder degene bent die de verzekering heeft afgesloten en jij zelf komt te overlijden. Bovendien, hoe lager de leeftijd bij afsluiten, hoe lager de premie. We begrijpen het, geen leuke onderwerpen om over na te denken, maar het geeft rust om eens na te denken over je eigen afscheid en het goed geregeld te hebben. Je ontzorgt nabestaanden, mocht het zover komen.
Afbeelding: Shutterstock / fizkes
